هر روز که می‌گذرد بیشتر ضرورت شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی احساس می‌شود

گفتگو با آیت الله سید احمد خاتمی، عضو هیات رئیسه مجلس خبرگان رهبری:

گیل شورا: به نظر حضرتعالی تبلیغات دارای چه معنایی و تا چه اندازه حائز اهمیت است؟

بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. تبلیغات در حقیقت تریبون نشر فکر و فرهنگ است از زمانی که تعامل بین انسانها رایج شده تبلیغات نیز همراه آن و به شکلهای گوناگون ظاهر گشته است. خداوند در قرآن مجید رسالت انبیا را تبلیغ دین معرفی می کند «و ما علیک الا البلاغ المبین» با تعابیر مختلف «بلاغ المبین» به معنی رساندن پیام به صورت آشکار، که در حقیقت رسالت انبیا است. رهروان راه انبیا نیز باید این چنین باشند ‏«الذین یبلغون رسالات الله ویخشونه ولا یخشون أحدا إلا الله». در حوزه مسائل  مادی، اهل تجارت می‌گویند که باید سه چهارم هزینه تولید برای تبلیغ کالا هزینه شود. ما معتقدیم که در عرصه معنوی با توجه به جاذبه ذاتی پیام، تاثیر گذاریش اساسی تر خواهد بود. در رابطه با نقش تبلیغ، این مثال، مثال جاوید است که سرّ نی در نینوا می‌ماند اگر زینب (س) نبود و کربلا در کربلا می‌ماند. حضور حضرت سجاد(ع) و حضرت زینب(س) و دیگر آزادگان کربلا بود که نهضت سالار شهیدان ابی عبدالله (ع) را جاودانه کرد.

گیل شورا: همانگونه که مستحضرید بعد از عاشورا قیام‌های بزرگی رخ داد مثل قیام مختار، توابین و… ولی چون به موقع نبود تاثیرگذار نبودند. لطفاً درباره تاثیر حضور به موقع مردم ایران در حماسه ۹ دی ۱۳۸۸ توضیحاتی بفرمایید.

مقام معظم رهبری کلید واژه‌ای در این رابطه دارند با نام بصیرت. بصیرت کلید واژه‌ای ست به معنای دشمن شناسی و اقدام به هنگام و به موقع برابر دشمن است. مفهوم بصیرت از جهت لغوی روشندلی است در واقع اگر دل آدم روشن باشد خداشناسی، پیغمبرشناسی و وظیفه شناسی در او به وجود می‌آید. اما بصیرتی که مقام معظم رهبری از آن دم می‌‌‌‌زنند همان بصیرتی است که در نهج البلاغه از آن سخن گفته شده است «انی وعلی بصیرت من دینی ما لبست علی نفسی ولا لبسه علیه» و «لا یَحْمِلَ هذَا الْعَلَمَ اِلَّا اَهْلُ الْبَصَرِ وَ الْصَّبْرِ وَالْعِلْمِ بِمَواضِعِ الْحَقِّ». بصیرت دو عنصر دشمن شناسی و در پی‌آن اقدام به موقع را در متن خود دارد. این مثالی را هم که زدید مثالی است که شخص مقام معظم رهبری فرموده اند که توابین با ۴۰۰۰ نفر قیام کردند و به صراحت شعار دادند « لا کوفه نبغی و لا عراقا» یعنی نه کوفه می خواهیم نه عراق. فقط می‌‌خواستند که انتقام خون شهیدان کربلا را بگیرند؛ و واقعا ایستادند و مقاومت کردند اما اگر از این ۴۰۰۰ نفر ۴۰۰ نفرشان در حادثه عاشورا به صحنه می‌آمدند چه بسا حادثه عاشورا به گونه دیگری رقم می‌خورد. من سوالی طرح می کنم: سیدالشهدا روز دوم محرم وارد کربلا شد چرا آن روز ابن زیاد با ایشان برخورد نکرد؟ آیا نیرو نداشت؟ قطعا داشت. آیا نیروها کفایت حمله را نمی‌کردند؟ قطعا کفایت می‌کردند. چرا سیدالشهدا(ع) و ابن زیاد قصه را برای روز عاشورا گذاشتند؟ این سوال نزد کاوشگران سوال قابل توجهی است؛ پاسخ این است که ابن زیاد نگران کوفه بود که آیا در پی شهادت سالار شهیدان به هم می‌ریزد یا خیر. او هرگونه تحرکی را از روز دوم محرم تا روز عاشورا رصد می‌کرد و در مقابل، کمترین تحرکی از خود نشان می‌داد و حتی عواملش را به زندان می‌انداخت. سلیمان بن صرد و مختار در حادثه عاشورا زندان بودند. ابن زیاد ارزیابی می‌کرد که چه خواهد شد و وقتی در روز عاشورا برایش مشخش شد که آب از آب تکان نخواهد خورد و آشوب در کوفه مطمئن شد درگیری را آغاز کرد. زینب سلام الله علیه با خطبه‌ای که در کوفه خواند باعث به جوش آمدن غیرت ها ‌شد. در تاریخ نوشته‌اند که بعد از خطبه حضرت زینب(س) زنان شوهرانشان را که در کربلا جنایت کرده بودند به کوفه راه ندادند. این یعنی کوفه نیاز به آگاهی بخشی داشت و این زینب بود که این نقش را ایفا کرد.

این جا است که مقام معظم رهبری روی بصیرت عنایت دارند. جالب است بدانید که دو واژه بصیرت و فتنه بیشترین جایگاه را در سخنان مقام معظم رهبری دارد و عجیب آنکه این دو واژه هیچ جایگاهی در کلام کسانی که هم فکر ایشان نیستند ندارد. در واقع هرگاه سخنرانی از این دو واژه استفاده کند، شنونده می‌فهمد این شخص ادبیاتش وامدار ادبیات مقام معظم رهبری است.

مردم ما در یوم الله ۹ دی به موقع به میدان آمدند و مردم ولایی گیلان حتی یک روز زودتر یعنی در ۸ دی سال ۸۸ به صحنه آمدند که این پیشتازی، نشان از بصیرت آنان دارد. امیدوارم نقشی که مردم بزرگ کشورمان به ویژه استان گیلان در برابر فتنه ایفا کردند به یاری خداوند در صحنه‌های دیگر نیز به نمایش گذاشته شود.

گیل شورا: حضرتعالی در بسیاری از مراسم برگزار شده استان گیلان حضور داشتید حضور مردم این استان در مناسبت ها را چگونه ارزیابی می کنید؟

باید حضور مردم در مناسبت های انقلاب و مراسم ارزشی را معنادار ببینیم. در کشور ما حماسه های بسیاری اتفاق می‌‌‌‌‌افتد و به سرعت پشت سر گذاشته می‌شوند. برای مثال در سال جاری (۱۳۹۳) مردم ما پس از گذشت ۳۶ سال از پیروزی انقلاب اسلامی حضور پرشوری در بزرگداشت سالروز این پیروزی داشتند. تا جایی که بنده دیده ام و خبر دارم، حضور مردم در مناسبت های انقلاب اسلامی استان گیلان و حتی مراسم شهرستانهای این استان الحمدلله حضوری پررنگ و فوق العاده است. حضور مردم در صحنه حضور تشریفاتی نیست و به صورت یک عادت در نیامده است بلکه یک عقیده است. هرکسی که در راهپیمایی ۲۲ بهمن شرکت می‌کند از لحظه ای که از خانه‌اش حرکت می کند، نیت بیعت با نظام را دارد.

ما سه گونه فضا پیش روی خود داریم اول فضای حاکمیت حق است؛ مثل فضای حاکمیت امیرمومنان ‌علی(ع) و در عصر ما فضای حاکمیت نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران. ما بی حساب کلمه مقدس را به کار نمی‌بریم؛ مقدس یعنی پاک و پاکیزه. ما نظام خود را مقدس می‌دانیم چون خداوند، معنویت و ارزش‌ها در این نظام زنده است. در چنین فضایی وظیفه این است که انسان حق را یاری کند و نگذارد که حق تنها باشد اگر حق تنها شد می‌شود مظلومیت علی(ع). همانگونه که ایشان در خطبه ۲۷ نهج البلاغه از اصحابش گله می‌کند و می‌فرماید که شماها کاری کردید که می گویند «ابْنَ أَبِی طَالِبٍ رَجُلٌ شُجَاعٌ وَ لَکِنْ لَا عِلْمَ لَهُ بِالْحَرْبِ» «پسر ابوطالب دلیر مرد است امّا از دانش نبرد بهره ندارد» حضرت بیان کردند «لِلَّهِ أَبُوهُمْ وَ هَلْ أَحَدٌ مِنْهُمْ أَشَدُّ لَهَا مِرَاساً وَ أَقْدَمُ فِیهَا مَقَاماً مِنِّی لَقَدْ نَهَضْتُ فِیهَا وَ مَا بَلَغْتُ الْعِشْرِینَ وَ هَا أَنَا ذَا قَدْ ذَرَّفْتُ عَلَى السِّتِّینَ وَ لَکِنْ لَا رَأْیَ لِمَنْ لَا یُطَاعُ» «خدا پدرشان را بیامرزد آیا کسی از من جنگاورتر، و در جبهه پرسابقه‏تر هست من هنوز بیست سال نداشتم که پای در جبهه گذاشتم تا امروز که شصت سال را پشت سرنهاده‌ام امّا چه کنم آن که اطاعت نپذیرد، برایش تدبیری نیست.» بنابراین در فضای حاکمیت حق، باید حق را کمک کرد. ذکر این نکته نیز لازم است که حمایت از نظام فقط به آفرین و به به گفتن نیست بلکه باید نقاط ضعف را نیز ببینیم، بگوییم و دوستانه راه علاج را پیدا کنیم و مانع تضعیف اش شویم.

دوم، فضای باطل. یک معنی فضای باطل این است که حاکمیت، حاکمیت باطل باشد مثل حاکمیت رژیم سیاه پهلوی. ولی منظور من از فضای باطل فقط حاکمیت سیاسی باطل نیست بلکه حاکمیت اجتماعی هم هست؛ به عنوان مثال فضای کلاس درس دانشگاهی که از ۴۰ نفر ۳۹ نفرشان بدحجاب هستند فضای باطل است؛ یعنی در این کلاس فضای باطل به جای فضای حق وجود دارد. حکومت، حکومت حق است اما در این کلاس فضای باطل حکم‌فرماست. در رابطه با فضای باطل ما دو وظیفه داریم یک وظیفه کف وظیفه است و یک وظیفه سقف وظیفه. کف وظیفه این است که ما هضم محیط باطل نشویم یعنی وقتی می‌بینیم اکثریتی مسیر باطل را دنبال می‌کنند فکر نکنیم راه حق ما باطل است. امیرمومنان علی(ع) فرمود: «أَیُّهَا النَّاسُ لَا تَسْتَوْحِشُوا فِی طَرِیقِ الْهُدَى لِقِلَّهِ أَهْلِهِ» امام کاظم(ع) به فضل ابن یونس فرمود: « أبلِغ خَیرا و قُل خَیرا ولا تَکُن أمُّعَهً» «خیر برسان و سخن نیک بگو و سست رأى و فرمان برِ هر کس مباش» انسان نباید زمانی که در فضای باطل حضور دارد در آن فضا هضم شود. اما سقف وظیفه این است که فضای باطل را با برهان،  استدلال و یا منطق به هم ‌بزنیم؛ شیوه انبیاء اینگونه بود و شیوه معقول در مقابله با باطل شیوه انبیاء و امامان ماست. روزی پیغمبر ما فقط دو مرید داشت امیرمومنان علی(ع) و حضرت خدیجه(س)، این پیامبر در صحنه ایستاد، مقاومت کرد و امروز در دنیا بیش از یک میلیارد و پانصد میلیون نفر می‌گویند «اَشهدُ انَّ محمّداً رسولُ الله». به این سقف وظیفه می‌گویند. حضرت امام(ره) به کف وظیفه اکتفا نکردند و با انجام سقف وظیفه فضای طاغوت را به هم ریختند و بر ویرانه‌های طاغوت، نظام مقدس جمهوری اسلامی را بنا کردند.

اما درباره فضای فتنه؛ فضای فتنه عبارت است از فضایی که باطل لباس حق می‌پوشد. امیرالمومنین (ع) می‌فرماید خیلی فضای سنگینی می‌شود «فَلَوْ اَنَّ الْباطِلَ خَلَصَ مِنْ مِزاجِ الْحَقِّ لَمْ یَخْفَ عَلى المُرتادینَ» اگر باطل لباس حق پوشید اینجا حق گم می‌شود افرادی که در پی حق هستند مسیر را گم می‌کنند؛ این فضا، فضای فتنه است. مقام معظم رهبری گاهی از فضای فتنه، تعبیر فضای غبارآلود دارند. فضای فتنه دو نوع است. یک فضایی که پیچیده نیست؛ فتنه است اما پیچیده نیست مثل فتنه کمونیست‌ها در اول انقلاب و شعار نان، مسکن، آزادی. در فضایی که مردم خدا خدا می‌گفتند، اینها شعار قشنگی سرمی‌دادند. کیست که از نان بدش بیاید؟ کیست  که از مسکن و آزادی بدش بیاید؟ اما این‌ها با خدا در تضاد بودند لذا به سرعت سفره شان از این کشور برچیده شد. اینها فتنه باطلشان را با شعارهای قشنگ می‌پوشاندند اما این فتنه پیچیده نبود. نوع دوم فتنه پیچیده است از این فتنه های پیچیده در روایت پیغمبر اکرم(ص) تعبیر شده به «و مضلات الفتن». روایتی در کتاب اصول کافی جلد ۲ عربی و جلد ۳ فارسی باب العفه است که پیامیر اکرم(ص) در باب پاک دامنی فرمود «ثلاث اخافهن بعدی علی امتی الضلاله بعد المعرفه و مضلات الفتن و شهوه البطن و الفرج» «سه چیز است که از آنها بر امتم بعد از خودم می ترسم، گمراهی بعد از آگاهی و آزمایشهای گمراه کننده و شهوت شکم و شهوت جنسی».

عجیب این است که مرحوم مجلسی در مرآت العقول می‌گوید تمام این نگرانی های پیامبر اتفاق افتاد. اصلا خلفای اموی و عباسی اکثرشان عیاش بودند و حکومت را همین چیزها می‌دانستند و از جهت اقتصادی کارشان غارتگری بیت المال بود.  بنده بر این باورم که در تاریخ انقلاب اسلامی فتنه های بسیاری داشتیم؛ یکی از این فتنه ها، فتنه باند مهدی هاشمی بود؛ اینها کسی را که روزگاری قائم مقام رهبری خطاب می‌کردند به عنوان ابزار در دست گرفتند. حضرت امام رضوان الله تعالی علیه با بصیرت الهی خود خطر این باند را لمس کردند و دستور مقابله دادند و اگر دستور مقابله آن‌طور که امام می‌فرمود اجرا می‌شد امروز این فتنه دیده نمی‌شد. حضرت امام نامه ای نوشته بودند تا در رادیو و تلوزیون خوانده شود اما عده ای با التماس از حضرت امام خواستند تا نامه در رادیو و تلوزیون خوانده نشود که نتیجه‌اش این شد برخی هنوز هم شبهه می‌کنند و ما به این فتنه کور می‌گوییم. فتنه سال ۸۸ هم از این قبیل فتنه ها بود قصه قصه کودتای مخملی بود؛ قصه همانی بود که در یکی دو سال قبل در اوکراین اتفاق افتاده بود. مطمئن باشید اگر فتنه‌گران می‌توانستند و راه برایشان باز بود تا براندازی نظام پیش می رفتند. حجت شرعی ما مقام معظم رهبری است ایشان فرموده اند ابعاد فتنه هنوز مشخص نشده است و آینده‌گان باید ابعاد پشت صحنه فتنه ۸۸ را مشخص کنند. در آن فتنه شعار، شعار حقوق مردم بود در واقع سران فتنه می‌گفتند حقوق مردم! اما کدام حقوق مردم؟ متاسفانه کسی که عنوان نخست وزیری هشت ساله دوره حضرت امام(ره) را یدک می‌کشید مردود شد. در فتنه ۸۸ سعی می کردند با حرفها و شعارهای پوشالی القای گمراهی کنند. فتنه اختصاص به یک زمان خاص ندارد، فتنه ممکن است در هر زمانی اتفاق بیفتد و چراغ راه در این مسیر ولایت است. صراط مستقیم، صراط ولایت است. به فضل خدا صداقت، تقوا،  اخلاص، صفا، شجاعت، بصیرت و هوشیاری که مقام معظم رهبری دارند منحصر به فرد است «وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَهُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاهِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّهُ اللَّهِ». حجت شرعی ما مواضع ولی فقیه است مواضع ولایت است که بر حق است و انسان را به ساحل نجات می‌رساند.

گیل شورا: نقش شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در حماسه ۹ دی را چگونه ارزیابی می کنید؟

شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی یک ضرورت برای انقلاب بود و هر روز که می‌گذرد این ضرورت بیشتر احساس می‌گردد.  ضرورت این امر که مناسبت های ملی ما باید یک متولی اجرایی داشته باشد بر همگان مشخص است؛ مناسبت های انقلاب اسلامی آنقدر بزرگ و با اهمیت است که یک متولی خاص را می‌طلبد تا برنامه ریزی کند، سخنران دعوت کند و از آغاز تا پایان یک مراسم را مدیریت کند. گاهی نیز حوادث پیش بینی نشده اتفاق می افتد مثل فتنه سال ۸۸ و حماسه یوم الله ۹ دی؛ که شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی امتحان خود را در این امور نیز به خوبی پس داده است. نقش شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در استان ها به توانایی های مسئول شورا گره خورده است. نمره‌ شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی در برخی استان ها نمره متوسطی است. مسئول، مسئول دلسوزی است و در آن تردیدی ندارم اما مدیریت برخی ها ضعیف است. بنده چندین سال است که توفیق حضور و سخنرانی در مناسبت های مختلف استان گیلان را دارم، حجت السلام والمسلمین اشجری را مدیر قابلی دیدم که در عرصه مدیریت نقش آفرین هستند. این که مردم به صحنه می آیند و بسیار پررنگ در مراسم شرکت می‌کنند نشان از مدیریت و طبع کار ایشان دارد. بنده معتقدم که حجت الاسلام والمسلمین اشجری در استان گیلان مدیر موفقی است. ان شا الله خداوند از ایشان و ما رضایت داشته باشد.