روایت سردار شهید همدانی از نقش محوری مردم گیلان در دفاع مقدس

ازآنجاکه تجاوز رژیم بعث عراق در سال‌های نخست پس از تشکیل انقلاب اسلامی ایران بر کشور با حمایت‌های همه‌جانبه کشورهای منطقه و استکباری تحمیل شد، زیرساخت‌های دفاعی و تهاجمی داخل بسیار محدود بود و بعضاً می‌توان گفت در مقابل هجمه تهاجم دشمن ایران چیزی برای دفاع از خود نداشت.

.

.

هم چون سطح دفاعی کشور، استان گیلان نیز زیرساخت مناسبی در حوزه دفاعی و پشتیبانی نداشت و سطح تشکلات منسجم آن در پشتیبانی از رزمندگان دفاع مقدس تنها در حد نیروی انسانی جان‌برکف بود، هرچند ساختار و سازمانی که بتواند این نیروها را هماهنگ و هدایت کند بسیار کم بود.

سردار شهید حاج حسین همدانی در برهه‌ای از تاریخ دوران دفاع مقدس در نهاد انقلابی سپاه گیلان مشغول بود. وی در بخشی از خاطرات خود که در گنجینه تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی ثبت و ضبط‌شده، در روایتی به نقش مردم و روحانیت گیلان در تشکیل لشگر قدس پرداخته است.

فرماندهی تیپ قدس

سردار شهید حاج حسین همدانی در روایتی به آغاز فعالیتش در گیلان اشاره می‌کند و می‌گوید: «در سال ۱۳۶۵ از همان روز اول که معرفی شدم حاج‌آقا احسان‌بخش نماینده امام در استان گیلان و امام‌جمعه رشت از آقا محسن [رضایی] قول گرفتند که این تیپ به لشکر تبدیل شود. لذا ایشان از همان روز اول با تیپ هماهنگ شد و فرمودند استان گیلان سهم و حقش را می‌خواهد و این استان استعداد دارد که از یک لشکر به‌تمام‌معنا پشتیبانی کند بنابراین می‌خواهیم این تیپ به لشکر تبدیل شود. از سوی دیگر محسن رضایی به ما گفت این شما و این هم استان خداحافظ! بنده عرض کردم پس امکانات کو؟ گفتند: شما می‌دانید امکانات ما محدود است و شما هرچه می‌توانید از استان بردارید و اگر استان قادر است که پشتیبانی کند شما این تیپ را به لشکر تبدیل کنید»

.

.

وی با اشاره به پشتیبانی‌های آیت‌الله شهید احسان‌بخش، نماینده وقت مقام معظم رهبری در استان گیلان و امام‌جمعه رشت، می‌گوید: «جلسه ستاد پشتیبانی جنگ با حضور حاج‌آقا احسان‌بخش، استاندار و اعضای شورای تأمین استان تشکیل شد. در این جلسه مطرح کردیم که اگر می‌خواهید که تیپ تبدیل به لشکر شود، باید پشتیبانی کنید. حاج‌آقا احسان‌بخش فرمودند که آقا شما بروید و خوب بجنگید و ما نیز خوب پشتیبانی می‌کنیم. شما خیالتان راحت باشد. آقای همدانی شما تازه آمده‌اید با گیلان ما کارکنید، ما را نمی‌شناسید. من به شما قول می‌دهم، با تجار و بزرگان شهر جلسه بگذارم و موضوع را مطرح کنیم».

.

.

اولین حضور تیپ قدس در عملیات کربلای ۲

سردار شهید حاج حسین همدانی ادامه می‌دهد که «بعدازاین جلسه ما نیز به منطقه رفتیم و اولین کاری که کردیم تیپ را سازمان‌دهی کردیم. برادر گلیشادی جانشین تیپ و قلی‌پور رئیس ستاد شد. مسئول اطلاعات حسین املاکی و مسئول پشتیبانی برادر حزنی و مسئول پرسنلی آقای گلستانی شد».

شهید همدانی از نخستین حضور سامان‌یافته رزمندگان گیلانی در یکی از عملیات در دوران دفاع مقدس اشاره می‌کند و می‌گوید: «پس از شکل‌گیری تیپ قدس ماموریت در منطقه حاج عمران برای انجام عملیات کربلای ۲ به این تیپ واگذار شد، ما نیز به همین منظور وارد منطقه شدیم و شناسایی را انجام دادیم و عملیات کربلای ۲ انجام شد. این اولین مأموریت و عملیاتی بود که تیپ قدس انجام داد که درواقع تمرینی برای آمادگی و شرکت در عملیات بزرگ‌تر بود. نیروهای این تیپ ترکیبی از شهرهای مختلف بود، اما وقتی‌که به استان گیلان وصل شد، اکثریت نیرو از استان سازمان‌دهی شد و برادرهایی که در لشکر ۲۵ و یا درجاهای دیگر بودند کم‌کم به یگان خودشان برگشتند. بدین ترتیب عملیات کربلای ۲ در شکل‌گیری و آمادگی تیپ برای ارتقاء به لشکر بسیار مؤثر بود و عملیات نسبتاً خوبی بود.

.

.

 تشییع کم‌نظیر پیکر شهدا در رشت

اما عملیات کربلای ۲ در منطقه حاج عمران برای گیلانی‌ها هزینه‌ای گزاف داشت و آن‌هم از دست دادن شهیدان قلی پور و گلستانی بود. شهید همدانی روایتی دیگری از تشییع فرماندهان شهید گیلانی در رشت دارد که قابل‌تأمل بوده و در روایت خود به نقش محوری شهدا در جمع‌کردن اقشار مختلف جامعه اشاره کرده است.

.

.

شهید همدانی می‌گوید: «در این عملیات برادر قلی‌پور و جانشین وی برادر گلستانی شهید شدند. درمجموع سی تا چهل شهید از شهرستان رشت دادیم. وقتی‌که شهدا را انتقال داده و آوردند تمام شهر تعطیل شد. زمانی که در تشییع پیکر شهدا شرکت کردم، مردم می‌گفتند تا حالا این تعداد شهید بی‌سابقه بوده است. این یک حرکت جدیدی بود از این نظر که مردم دیگر احساس کردند که به‌طور جد در جنگ و دفاع ‌مقدس مشارکت دارند. حتی در تشییع شهدا کسانی شرکت کرده بودند که سابقه و گرایش مارکسیستی داشتند. بنده هم در مراسمی که به‌عنوان گرامیداشت شهدا برگزارشده بود شرکت کردم و از آن‌ها خواستم که با حضورشان لشکر را پر از نیرو کنند».

تبدیل تیپ به لشکر

علیرغم شهید شدن سردار قلی پور و گلستانی همچنان توسعه تیپ و تشکیل لشکر یکی از دغدغه‌های آن روزهای شهید همدانی بود. علاوه بر تشکیل لشکر، شهید همدانی باید رزمندگان را به‌سوی جبهه‌های نبرد حق علیه باطل نیز هدایت می‌کرد.

.

.

سردار شهید همدانی روایت می‌کند که «بعدازاین عملیات دو کار بزرگ داشتیم، یک تیپ را باید توسعه می‌دادیم و تبدیل به لشکر می‌کردیم و بعدی اینکه برای عملیات بعدی باید یگان را به جنوب انتقال می‌دادیم. همه لشکرها و تیپ‌ها در جنوب دارای پادگان‌های صحرایی بودند و از امکانات خوبی برخوردار بودند، اما ما هیچ مکانی نداشتیم، در گام اول از سنندج به تنگه چارزبر رفتیم که نزدیک به یک ماه در این تنگه بودیم و سپس گردان‌ها را افزایش دادیم و از طرف فرمانده کل سپاه موافقت و ابلاغ شد که تیپ قدس به لشکر ۵۲ قدس تبدیل گردد که بعداً هم به لشکر ۱۶ قدس ارتقاء پیدا کنیم».

وی می‌گوید: «آقای فروزنده استاندار خوزستان بودند. ما خدمت او رفتیم، گفتم تیپ قدس که در سازمان رزم قرارگاه حمزه بود آن را تبدیل به لشکر کردیم و به سازمان رزم عملیات منظم وارد شده که می‌خواهد جنوب بیاید، او هم دستورات محکمی صادر کردن».

.

.

در روایتی که شهید همدانی در رابطه با شرایط منطقه عملیاتی جنوب و حضور رزمندگان گیلانی باقی‌مانده، وی گفته است که «در شورای تأمین استان اعلام کردیم که ما زمین را گرفته‌ایم حالا نوبت شماست که پشتیبانی کنید، چون این زمین بیابان است و کار و زندگی کردن در آن بسیار مشکل، مگر اینکه امکانات فراهم شود و الآن نیز یگان را حرکت دادیم که ببریم در آنجا چادر بزنیم و مستقر شویم آن‌ها نیز قول همکاری اینجا و پشتیبانی دادند، درنتیجه یک اکیپ فنی از استانداری و تعدادی از مدیران کل استان و برخی از تجار استان در قالب یک تیم به منطقه آمدند، درحالی‌که ما در چادر زندگی می‌کردیم. خبری از جاده، آب و برق نبود، آمدن این گروه مواجه شد با گرمای تابستان، البته آخر تابستان بود، ولی درجه گرما بالا بود، ۲۴ ساعتی که آنجا ماندند زندگی بر او سخت بود، درنتیجه متوجه شدند با این وضعیت بچه‌ها از بین می‌روند، باید فکری کرد از این نظر برای ما خیلی مؤثر و خوب بود».

آمادگی بی‌نظیر گیلانی‌ها برای حضور در جبهه

شهید همدانی به نقش گیلانی‌ها در عمران و آبادانی اشاره می‌کند و نقشی که هنوز نیز در رگ و ریشه آن‌ها باقی‌مانده و در بحران‌های مختلف ظهور و بروز می‌کند. این فرمانده ارشد شهید می‌گوید « ما دوباره با همین برادرها به رشت برگشتیم و جلسه‌ای تشکیل شد و همه دادشان درآمده بود که باید کاری کرد، گفتند که ما دیگر از امروز آرام نمی‌گیریم یا لشکر به آنجا نرود یا اینکه اگر برود از شدت گرما همه از بین می‌روند، نهایتاً جلسه‌ای تشکیل شد و مقرر گردید که از سازمان آب، اداره برق و اداره راه وارد منطقه شوند و یک حلقه چاه آب بزنند و برق‌کشی و جاده کشی نیز بشود و امکاناتی نیز به آنجا فرستاده شود، ظرف دو ماه نشده شکل زمین تغییر کرد، واقعاً مردم و مسئولان به‌طور جد آنجا بودند».

.

.

نکته قابل‌تأمل ابووهب، ایفای نقش محوری آیت‌الله شهید احسان‌بخش است. آن‌طور که شهید همدانی روایت کرده شهید احسان‌بخش همچون مغناطیسی مردم، تجار و مسئولان را به دور خود با نیات خیرخواهانه و چاره‌اندیشی جمع می‌کرد و در زمان خود بسیاری از فتوحات دوران دفاع مقدس را به نام خود ثبت کرده است.

شهید همدانی در روایتی دیگر می‌گوید: «این‌همه را من مدیون آیت‌الله احسان‌بخش می‌دانم که حاکم منطقه بود، وقتی‌که دستور می‌داد امکان نداشت کسی از آن سرپیچی کند، همه استان را بسیج کرد به‌طوری‌که ما دیگر آنجا مشکلی نداشتیم که مثلاً ۵۰ کیلومتر برای یک تانکر آب برویم و حتی بسیج شدند که آشپزخانه دایر شود. درنتیجه وقتی بچه‌ها آمدند و دیدند، از خود سپاه استان بیش از هزار نفر پاسدار اعلام آمادگی کردند که وارد لشکر شوند و الحمدالله ظرف چند ماه بعد از عملیات کربلای دو تیپ قدس تبدیل به لشکر شد».

بی‌شک نقش محوری رزمندگان دفاع مقدس و پشتیبانی‌های ستادی و معنوی مسئولان گیلان در جهت‌گیری قیام‌ها و عملیات دوران دفاع مقدس بی‌اثر نبوده و اسناد و روایات نشان می‌دهد گیلانی‌ها با تقدیم ۸۰۰۰ شهید سهم به سزا و مؤثری در سرنوشت و تاریخ جنگ تحمیلی داشته‌اند./ فارس