استفتاء امام خمینی(ره) در مورد قمه زنی برای عزاداری امام حسین(ع)

از قمه زدن به عنوان عزداری برای امام حسین(علیه‌السلام)، از محضر امام(ره) سوال شده‌ بود که به عرض معظم‌ له رسید،‌ فرمودند: شما می‌خواهید برای خدا کاری انجام دهید در شرایطی که کاری به ضرر اسلام تمام شود،‌ بهتر است که چنین کارهایی انجام نگیرد. مثلا قمه زدن که موجب وهن اسلام می‌شود شما تا می‌توانید دستجات و سینه زنی را با شکوه‌تر انجام دهید.

عظمت و شخصیت حضرت امام(ره) به سان کوهی بود بسیار بزرگ که قله رفیعش در ورای ابرهای طبیعت سر به آسمان معنویت و عبودیت حق ساییده و با پیوند سرچشمه لایزال هستی،‌ وجودش از زلال معرفت سیراب گردیده بود و از گستره پیرامونش،‌ چشمه سارهای حکمت، جاری شده بود و تشنه کامان آب حیات را سرمست شوق وصال می‌نمود.

عظمت شخصیت امام(ره) و عمق و گستردگی آن حتی برای نزدیک ترین افراد و برجسته ترین شاگردان ایشان قابل دسترسی و شناخت دقیق نبود و کسی را هم یارای چنین ادعایی نیست، با این همه هر کس متناسب با درک و ظرفیت خویش و از بعد ظاهری و اثباتی،‌ قطره ای از دریای حکمت و فرزانگی امام(ره) را چشیده است و با جمع آوری این قطره‌هاست که جویبارهایی از آن دریای فضیلت برای تشنه کامان تاریخ و نسل‌های آینده، جاری می‌شود.

“محمد حسین رحیمیان” نویسنده کتاب “یادها و یادداشت‌هایی از زندگی امام خمینی قدس سره” می‌نویسد: این بنده ناچیز بیش از نیمی از عمرم را به سان خاری،‌ در کنار گل بی خار وجودش سر کردم، ولی به دلیل قابلیت، کمتر از طراوت و زیبایی ملکوتیش بهره مند شدم و بی گمان آنچه از او نصیبم شد، قطره ای بود از دریا و در عین حال آنچه از درک احساسم با قلم شکسته در قالب الفاظ ناقص می‌آید باز هم قطره ای است از دریا!

آنچه در زیر می‌آید هرگز نمی‌تواند معرف شخصیت والای حضرت امام(ره) باشد، بلکه فقط گوشه‌ای است از داستان آشنایی “محمد حسن رحیمیان” و خاطراتی چند از آنچه مستقیما شاهد و مرتبط با آن بوده است و البته در چند موردی که نقل صدها خاطره ای  است که از دیگران شنیده است.

قمه زدن 

از قمه زدن به عنوان عزداری برای امام حسین(علیه‌السلام)، از محضر امام(ره) سوال شده‌بود که به عرض معظم‌له رسید،‌ فرمودند: شما می‌خواهید برای خدا کاری انجام دهید در شرایطی که کاری به ضرر اسلام تمام شود،‌ بهتر است که چنین کارهایی انجام نگیرد. مثلا قمه زدن که موجب وهن اسلام می‌شود شما تا می‌توانید دستجات و سینه زنی را با شکوه‌تر انجام دهید.

حضرت امام(ره) همین مضمون را در پاسخ کتبی به استفتائات متعدد، بیان فرموده‌اند،‌ مانند:

بسمه‌تعالی
در وضع موجود قمه نزنند و شبیه خوانی اگر مشتمل بر محرمات و موجب وهن مذهب نباشد، مانع ندارد. اگر چه روضه خوانی بهتر است و عزاداری برای سید مظلومان از افضل قربات است.

و در پاسخ به این سوال که: سینه زدن با تیغ، سوزن ته گرد و زنجیر یا چاقوی دوطرفه که منجر به زخمی شدن بدن و جاری شدن خون می‌شود، ولی به ظاهر خطر جانی ندارد… چه حکمی دارد؟ پاسخ فرمودند:

بسمه‌تعالی
عزاداری و سینه زنی برای سید مظلومان از افضل اعمال است و سعی کنند که منجر به زخمی شدن بدن و جاری شدن خون نشود و چنانچه این اعمال موجب وهن مذهب است جایز نیست و در هرصورت، از این اعمال احتراز کنند.
روح‌الله الموسوی الخمینی

جالب توجه است که تا پایان سطر دوم را هیئت استفتاء امام(ره) نوشته‌اند ولی سطر سوم را حضرت امام(ره)، قبل از مهر شدن با خط خودشان اضافه کرده‌اند که در آن، ضمن بیان این ملاک کلی که: هر کاری که موجب وهن مذهب باشد، جایزنیست، به طور مشخص و صریح به احتراز از این نوع کارها به عنوان مصادیق حکم مزبور، امر فرمودند.

ضمن آن که در پاسخی دیگر، یک استفتاء که دو سطر آخر آن با خط مبارک حضرت امام (ره) اضافه شده است تصریح دارند که: عزاداری برای امام حسین(ع) را در صورتی که در آن مواعظ و احکام بیان شود، بهترین وسیله تعلیم و تربیت قلمداد کردند.

دقت نظر

یک بار، هنگامی که حضرت امام (ره) به حرم مطهر حضرت امیرالمومنین مشرف شده بودند – با آن که معمولا کمتر به این سو و آن سو نگاه می‌کردند و مخصوصا در حرم مطهر توجهی به امور ظاهری نداشتند، در حال عبور از رواق مطهر متوجه شدند که یکی از زوار روی زمین افتاده و عتبه مبارکه را می‌بوسد. ایشان نسبت به این صحنه خیلی سریع و تند واکنش نشان دادند و به یکی از آقایانی که همراه معظم له بود، فرمودند:
به این آقا بگویید بلند شود و این کار را نکند.

آن توجه و عکس‌العمل حضرت امام(ره) در برابر این مسئله نسبت به سایر رویدادها، شاید یک امر استثنایی بود. دلیل آن تا آن جایی که برای ما قابل درک بود دو نکته مهم بود: یکی آن که این کار، فی‌النفسه معمولا شکل و هیئت سجود را پیدا می‌کند و سجده جز در پیشگاه خداوند متعال جایز نیست. دیگر آن که از این کار و امثال آن دشمنان اسلام بهره‌برداری نموده و شیعیان را متهم به شرک و بی‌دینی کرده است.

با آن که نیت و قصد صاحبان این گونه اعمال چیزی دیگر بوده و هرگز قصد سجده کردن را نداشتند و حتی سجده در غیرخدا را استنکار می‌کنند، ولی مغرضان و دشمنان بیدار از این گونه اعمال همواره برای متهم کردن شیعیه و لکه دار کردن مکتب تشیع و بدبین کردن برادران اهل سنت نسبت به شیعیان سواستفاده کرده‌اند. به همین جهت، امام(ره) که به شدت به مسئله وحدت بین صفوف مسلمانان و ریشه کن کردن بهانه‌ها و دستاویزهای موهوم و منفی، حساس بودند. این عمل را نهی فرمودند.

پاسداری از مرزها

حضرت امام (ره) در نجف اشرف، معمولاً برای شهادت ائمه در منزل روضه و ذکر مصیبت داشتند که عموماً توسط “آقای کشمیری” خوانده می‌شد؛ اما برای شهادت زهرا (س) سه روز مراسم برگزار می‌شد آن‌ هم دوبار، در فاطمیه‌ی اول و دوم. در ولادت معصومین (علیهم السلام) نیز جلوس داشتند و گاهی هم مداحان اهل بیت، شعر می‌خواندند. ظاهراً در بیستم جمادی الثانی 1388 قمری که سال روز ولادت حضرت زهرا (سلام‌ الله علیها) بود، طبق معمول، حضرت امام (ره) در حیاط منزلشان که حدود چهل متر مربع مساحت داشت و آکنده از جمعیت بود،‌جلوس کرده بودند. در آن روز یکی از مداحان ایرانی که بسیار خوش صدا بود و تازه به عراق آمده بود، اجاز گرفت و شروع کرد به خواندن قصیده‌ای درباره‌ی حضرت زهرا (س) تا رسید به بیتی که برای بالا بردن مقام حضرت زهرا (سلام‌ الله علیها) بوی تحقیر برخی از انبیای عظام از آن استشمام می‌شد. در حالی که جمعیت سراپا گوش بودند، حضرت امام (ره) قبل از آنکه جمله تمام شود، ناگهان با لحنی تند فریاد زدند: (نقل به مضمون) «آقا این چه حرفهایی است می‌خوانید. آقا این مطالب را نخوان» و به این ترتیب با وجود علاقه و ارادت فو‌ق‌العاده‌ای که به حضرت زهرا (س) داشتند و در ذکر مصایب ایشان حتی یک لحظه نمی‌توانستند از گریه و ریختن اشک، خودداری کنند، برای یک لحظه هم نتوانستند شکستن مرزهای الهی را با کوچک شمردن انبیاء به خاطر حضرت زهرا (س) تحمل کنند و بدون رودربایستی با این که میزبان جلسه بودند و مداح میهمان بود، بی‌درنگ و در میان جمع و در وسط جمله با قاطعیت او را نهی کردند!