نوروز در کلام بزرگان

نوروز در کلام رهبر معظم انقلاب اسلامی

 ما باید نوروز را نو روز کنیم‌ نوروز به‌ حسب‌ طبیعت‌ نوروز است‌ جنبه‌‌ انسانی‌ قضیه‌ هم‌ به‌ دست‌ ماست‌ که‌ آن‌ را نوروز کنیم‌

 رهبر معظم انقلاب در روز ۷ فرودین ماه ۱۳۸۹ در دیدار روسای جمهور شرکت کننده در جشن جهانی نوروز، خاطرنشان کردند: عید نوروز یک عید شرقی و حامل ارزشهای برجسته و ممتازی است. در واقع عید نوروز یک نماد است نماد نوآوری و طراوت و جوانی و نشاط همچنین نماد مهربانی و محبت به یکدیگر سرکشیِ برادران از یکدیگر محبت خانواده‌های خویشاوند به یکدیگر محکم کردن روابط دوستی و مهربانی میان دوستان آشنایان و زدودن کینه‌ها چون بهار مظهر طراوت است مظهر نشاط است و همه‌ی این معانی در واقع در بهار وجود دارد و این یک امتیاز است برای ملتهای ما که نوروز را آغاز سال نوِ خودشان قرار دادند مبدأ تاریخ قرار دادند به خاطر اینکه حامل این معانی برجسته است این جشن یک جشن ملی است و جزو اعیاد دینی نیست لکن از سوی بزرگان شرع مقدس ما هم نوروز مورد تأیید قرار گرفته ما روایات متعددی داریم که در آنها از نوروز تجلیل شده و روز نوروز گرامی داشته شده این موجب شده است که نوروز وسیله‌ای بشود برای اظهار عبودیت انسانها در مقابل پروردگار و تواضع ما در مقابل پروردگار در واقع فرصتی است برای اینکه انسان دل خود را با یاد خدا هم طراوت ببخشد.

 نوروز مناسبتی ارزشمند از لحاظ معنوی، ملی و بین المللی

 مقام معظم رهبری در ادامه فرمودند: در کشور ما رسم بر این است سالهای متمادی است که روز نوروز و ساعت تحویل مردم در عبادتگاه‌ها و زیارتگاه‌ها و مراکز معنوی جمع می شوند و از خدای متعال طلب خیر می کنند طلب برکت می کنند سال خوبی را برای خودشان و برای دیگران از خداوند متعال طلب می کنند و می خواهند بنابراین نوروز مناسبت خیلی باارزش و برجسته‌ای است هم از لحاظ معنوی هم از لحاظ ملی هم از لحاظ بین‌المللی میان ملتهائی که نوروز را گرامی می دارند امسال هم اینکه نوروز به عنوان یک جشن بین‌المللی ثبت شد این حسن بزرگ را داشت و دارد که این نوعی هدیه‌ی ملتهای ما به ملتهای جهان و به ملتهای غربی و انتقال این فرهنگ به آنهاست اگرچه متأسفانه عادت بر این شده که همیشه جریان فرهنگی از آن طرف باشد آنها عادت کردند فرهنگ خودشان را به کشورهای ما و کشورهای شرق صادر کنند لکن مشرق سرشار و لبالب از ارزشهای والای فرهنگی است چه بهتر که بشود اینها را صادر کرد بشود به دنیا اینها را هدیه داد ملتهای شرقی خیلی ارزشهای برجسته و ممتازی را در طول تاریخ در خودشان داشته‌اند و این فرصت باید به وجود بیاید که اینها را هدیه کنند به ملتهای عالم و این یکی از آن مناسبتهاست.

 پیشنهاد تشکیل یک مجموعه باارزش والای جهانی و فرهنگی نوروز

 ایشان همچنین خاطرنشان کردند: من این گردهمائی‌ که امسال دوستان عزیز ما برادران خوب ما در تهران تشکیل دادید به همت دولت محترم و رئیس جمهور محترم ما جناب آقای دکتر احمدی‌نژاد از این جهت هم بسیار گرامی می دارم که این یک وسیله‌ای است برای هر چه نزدیک‌تر کردن دولتهای این منطقه و ملتهای این منطقه به یکدیگر امروز متأسفانه بعضی از قدرتهای بزرگ درصدد بحران‌آفرینی میان ملتها هستند میان ملتها بحران‌آفرینی می کنند ملتهای برادر را در مقابل هم قرار می دهند اینجور وانمود می کنند که منافع این ملتها در تقابل با یکدیگر هست واقعیت چیز دیگری است واقعیت این است که منافع ملتهای ما نه فقط در تقابل با یکدیگر نیست بلکه کمک‌کننده و هم‌افزائی‌بخش یکدیگر است ما می توانیم در کنار هم باشیم به هم کمک کنیم و یک مجموعه‌ باارزشِ والای جهانی و فرهنگی و دارای قدرت بین‌المللی تشکیل بدهیم این اجتماعِ امروز شما و ادامه‌ این در سالهای آینده به این هم کمک خواهد کرد ما از تقویت ارتباطات بین کشورهای این منطقه کشورهای همسایه که فرهنگ مشترکی دارند استقبال می کنیم و به آن با همه‌ توانمان کمک می کنیم هر کدام از این کشورهای همسایه‌ ما در شرق ما در غرب ما در شمال و جنوب ما تقویت بشوند.

 نوروز یعنی‌ روزی‌ نو در تاریخ‌ بشر و حالتی‌ نو در زندگی‌ انسانها

 رهبر معظم انقلاب در دیدار با مسؤولان کشوری و لشکری در نخستین روز از سال نو ۱۳۶۹ درباره معنای نوروز فرمودند: آن‌وقت‌ در معنای‌ نوروز و این‌که‌ نوروز چیست‌ در روایات‌ مختلف‌ تعبیرات‌ مختلفی‌ هست‌ مثلا آن‌ روزی‌ که‌ رسول‌ اکرم‌(صلی‌الله‌ علیه‌ و آله ‌و سلم‌) امیرالمؤمنین‌ را به‌ خلافت‌ منصوب‌ کرد آن‌ روز نوروز بود یا در روایت‌ دیگر آن‌ روزی‌ که‌ دجال‌ در آخرالزمان‌ به‌دست‌ حضرت‌ مهدی‌(ارواحنافداه‌) به‌ قتل‌ برسد آن‌ روز نوروز است‌ یا حتی‌ در بعضی‌ از روایات‌ آمده‌ آن‌ روزی‌ که‌ آدم‌ هبوط کرد آن‌ روز نوروز بود نوروز یعنی‌ روزی‌ نو در تاریخ‌ بشر و حالتی‌ نو در زندگی‌ انسانها علی‌الظاهر در این‌ روایات‌ امام‌ نمی‌خواهند بفرمایند که‌ آن‌ روزی‌ که‌ این‌ وقایع‌ در آن‌ اتفاق‌ افتاده‌ است‌ یا خواهد افتاد با روز اول‌ حمل‌ مصادف‌ بوده‌ یا خواهد بود نه‌ خیلی‌ مستبعد است‌ که‌ مراد این‌ باشد مراد این‌ است‌ که‌ معنای‌ نوروز را بفهمیم‌ نوروز یعنی‌ روزی‌ که‌ شما با عمل‌ خودتان‌ با حادثه‌ای‌ که‌ اتفاق‌ می‌افتد آن‌ را نو می‌کنید روز بیست‌ودوم‌ بهمن‌ که‌ ملت‌ ایران‌ حادثه‌ی‌ عظیمی‌ را به‌ کمک‌ خدا تحقق‌ بخشید روز نویی‌ (نوروز) است‌ آن‌ روزی‌ که‌ امام‌ امت‌ قاطعا به‌ دهان‌ مستکبر قلدر گردن‌ کلفت‌ دنیا ـ یعنی‌ آمریکا ـ مشت‌ کوبید آن‌ روز روز نو و راه‌ نویی‌ (نوروز) بود حادثه‌ی‌ نویی‌ بود که‌ اتفاق‌ می‌افتاد و افتاد ما باید نوروز را نو روز کنیم‌ نوروز به‌ حسب‌ طبیعت‌ نوروز است‌ جنبه‌‌ انسانی‌ قضیه‌ هم‌ به‌ دست‌ ماست‌ که‌ آن‌ را نوروز کنیم‌ امسال‌ اتفاقا بهار طبیعت‌ با بهار دعا و قرآن‌ همزمان‌ شده‌ است‌ چند روز دیگر ماه‌ مبارک‌ رمضان‌ شروع‌ خواهد شد که‌ بهار نوسازی‌ و خودسازی‌ انسان‌ و بهار انس‌ با خداست‌ مگر می‌شود از این‌ جنبه‌ی‌ کار غافل‌ ماند.

 در گذشته محتوای نوروز مردمی و خدایی نبود

 ایشان در سخنان نوروزی سال ۷۷ در صحن مطهّر حضرت ثامن الحُجج امام رضا (ع)، فرمودند: نوروز در ایران جشنی در خدمت حکومتهای استبدادی قبل از اسلام بود به همین خاطر است که «نوروز باستانی» «نوروز باستانی» می‏گویند «نوروز» اش خوب است ولی «باستانی» اش بد است «باستانی» یعنی این که همه این جشنهای دوره سال مثل جشن «نوروز» یا جشن «مهرگان» یا جشنهای دیگری نظیر «خردادگان» «مردادگان» و جشنهای گوناگونی که قبل از اسلام بوده است در خدمت حکومتهای استبدادی و سلطنتهای پوسیده دوران جاهلیت ایران بود محتوای نوروز محتوای مردمی و خدایی نبود توجّه و ارادت به حضرت حق در آن نبود جهات عاطفی و انسانی و مردمی در نوروز نبود ملت ایران نوروز را نگه داشتند اما محتوای آن را عوض کردند این محتوای امروز نوروز ایرانی غیر از محتوای باستانی استنوروز برای ملت ما امروز عبارت است از اوّلاً توجّه مردم به خدا اوّلِ تحویلِ سال که می‏شود مردم دعا می‏خوانند «یا محوّل الحول والاحوال» می‏گویند آغاز سال را با یاد خدا شروع می‏کنند توجّه خود را به خدا زیاد می‏کنند این ارزش است ثانیاً نوروز را بهانه‏ای برای دید و بازدید و رفع کدورتها و کینه‏ها و محبّت به یکدیگر قرار می‏دهند این همان برادری و عطوفت اسلامی و همان صله رحم اسلام است بسیار خوب است ضمناً نوروز را بهانه‏ای برای زیارت اعتاب مقدّسه قرار می‏دهند به مشهد مسافرت می‏کنند که همیشه یکی از پرجمعیت‏ترین اوقات سال در مشهد مقدّس اوقات عید نوروز بوده است.

 تصحیح محتوای نوروز هنر ملت ایران است

 مقام معظم رهبری در ادامه تصریح کردند: این بسیار خوب است می‏بینید که نوروز را نگه داشتند محتوای آن را که غلط بود به محتوای صحیح و درست تبدیل کردند این هنر ملت ایران و ذوق و سلیقه ایرانی مسلمان است ما عید نوروز را از دیدگاه کسانی که با اسلام سر و کار دارند تأیید می‏کنیم عید نوروز چیز خوبی است وسیله‏ای است که با آن دلها شاد می‏شود انسانها با یکدیگر ارتباط برقرار می‏کنند صله رحم و صله احباب می‏کنند چون دوستان و رفقا هم مثل ارحام احتیاج به صله دارند انسان باید با ارحام صله کند باید با دوستان و رفقا هم صله کند یعنی ارتباط برقرار کند این ارتباط عید نوروز است که بسیار خوب است نکته اساسی در نوروز هست که در روایات ما به آن توجّه شده است من مایلم شما عزیزانی که امروز در این صحن و در صحنهای دیگر و مراکز آستان قدس رضوی هستید اجتماع عظیم مردم و این سخن را می‏شنوید به آن توجّه کنید هر یک از آحاد ملت ایران هم که می‏شنود به آن توجّه کند نوروز یعنی روز نو در روایات ما بخصوص همان روایت معروفِ «معلّی‏بن‏خنیس» به این نکته توجّه شده است معلّی‏بن‏خنیس که یکی از رُوات برجسته اصحاب است و به نظر ما «ثقه» است جزو شخصیتهای برجسته و صاحب راز خاندان پیغمبر محسوب می‏شود او در کنار امام صادق علیه الصّلاه والسّلام زندگی خود را گذرانده و بعد هم به شهادت رسیده است معلّی‏بن‏خنیس با این خصوصیات خدمت حضرت می‏رود اتفاقاً روز «نوروز» بوده است در تعبیرات عربی «نوروز» را تعریب می‏کنند و «نیروز» می‏گویند حضرت به او می‏فرمایند «أتدری ماالنیروز.

 انتقاد رهبر معظم انقلاب از کسانی که کریسمس را به نوروز ترجیح می دهند

 ‏ رهبر معظم انقلاب در دیدار مدیران و مسؤولان مطبوعات کشور در سال ۱۳۷۵، با انتقاد از کسانی که کریسمس را به نوروز ترجیح می دهند، فرمودند: من که تعجّب می‏کنم اینها حتّی ارزشهای ایرانی محض را هم زیر پا می‏گذارند مثلاً کریسمس را بر عید نوروز ترجیح می‏دهند می‏پرسیم شما مگر ایرانی نیستید؟ می‏گویند بچه‏های ما از کریسمس بیشتر از عید نوروز خوششان می‏آید خوب بچه‏های شما غلط می‏کنند وقتی در آن خانه و خانواده زندگی کنند معلوم است که این طور می‏شوند عید نوروز مگر مناسبت بدی است? کریسمس اوّل زمستان است در یخ و برف و سرما آیا بهتر از اوّل بهار و اوّل فروردین است? آخر این چه سلیقه‏ای است? چرا انسان این قدر دچار کوری چشم و عناد حتّی نسبت به اوّلیات شود? برای من عجیب است وقتی چنین مسائلی را می‏بینم یا می‏شنوم.

 به راستی چرا انسان باید این ارزشها را فراموش کند؟ آقا به نام ایرانی خواهی نفس می‏کشد و زندگی می‏کند اما عید نوروز را به راحتی با کریسمس عوض می‏کند بی‏ذوقی و بی‏سلیقگی تا این حد؟

 نوروز فصل نوآوری و شکوفایی

 مقام معظم رهبری در اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی در سال ۱۳۸۷، خاطرنشان کردند: نوروز خود فصل نوآوری و شکوفایی است. امسال سال نوآوری و شکوفایی است خود فصل بهار فصل نوآوری و فصل شکوفایی است جهان و طبیعت جامه‌ی نو می‌پوشد و همه‌ی طبیعت سرسبز و شکوفا می‌شود.

نوروز در کلام امام خمینی رحمه الله

حضرت امام خمینی رحمهم الله با تبریک عید باستانی نوروز به مسلمانان و ملت شریف ایران، در این باره فرمودند: «ان شاء اللّه این عید سعید و این سال نو بر همه مسلمین و ملت شریف ایرن [و] بر خواهران، برادران مبارک و مسعود باشد… تمام قلوب و تمام ابصار و بصیرت ها در دست خدای تبارک، و تعالی، و ید قدرت اوست.

 اوست که تدبیر می کند جهان را، لیل و نهار را، و اوست که قلوب را متحول می کند و بصیرت ها را روشن می کند، و اوست که حالات انسان را متحول می کندو ما آن را در ملت عزیز خودمان در زن و مرد، در کوچک و بزرگ یافتیم.

   این تقلیب قلوب که قلب ها از آمال دنیوی و از چیزهایی که در طبیعت است بریده بشود و به حق تعالی پیوسته بشود و بصیرت ها روشن بشود و صلاح و فساد خودشان را به وسیله بصیرت بفهمند، در ملت ما، بحمداللّه ، تا حدود چشمگیری حاصل شده است و من امیدوارم که در این سال جدید به اعلا مرتبت خودش برسد». (پایگاه حوزه نت)

 دیدار از مریضها

 ایام نوروز بروید در این مریضخانه ها، بروید احوال این ها را، این هایی که آواره شده اند،… به اینها سرکشی کنید، و آن تشریفات سابق را تخفیف بدهید.

 اگر بخواهید ملت قوی و آزاد باشید از تشریفات یک قدری بکاهید. عید را در بین دوستان خودتان، ملت خودتان، مجروحان خودتان، معلولان خودتان…. این عید را در بین آنها با هم عید کنید… و شما وقتی عید دارید که اخلاق عید داشته باشید. (سایت شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی)

 نوروز و صله رحم

 عید نوروز چیز خوبی است؛ وسیله‌ای که با آن دل‏ها شاد می‏شود، انسان‏ها با یکدیگر ارتباط برقرار می‏کنند، صله رحم و صله احباب می‏کنند؛ چون دوستان و رفقا هم مثل ارحام، احتیاج به صله دارند. انسان باید با ارحام صله بکند، باید با دوستان و رفقا هم صله بکند؛ یعنی ارتباط برقرار بکند. این، ارتباطِ عید نوروز است که بسیار خوب است. (سخنرانی در تاریخ ۱/۱/۱۳۷۷)

آیت الله العظمی بهجت(ره):در روایات برای نوروز وجهه دینی و شرعی داده نشده، فقط نوشته شده که در نوروز این جریانات اتفاق افتاده و مرحوم مجلسی دعا نقل کرده است.

 نوروز و مردم دوستى

 در این ایام نوروز، به کمک مستضعفان بشتابید. کسانی که دارند و می‏توانند، جمعاً به کسانی که نادار و محتاج و مستمندند، کمک کنند.

 این روح همکاری و همیاری در میان ملت‏ها که سنت قدیمی و دستور عالی اسلام است، چیز بسیار ارزشمندی است؛ آن را حفظ کنید.

 به خصوص در ایام عید و ایام ماه مبارک رمضان، آن را بیشتر اهمیت بدهید. روحیه مردم‌دوستى، روحیه ایثار و ازخودگذشتگى، برای دیگران فکر کردن و کار کردن، روحیه‏ای است که ملت‏ ما را به نتایج و غایات این حرکت خواهد رسانید. (روزنامه جمهوری اسلامى، ص ۳، ۵/۱/۱۳۷۰)

آیت الله العظمی مکارم شیرازی:عید نوروز مراسم و جنبه های مثبتی دارد مانند پاک سازی منازل و صله رحم و دید و باز دید و امثال اینها که از نظر شرع مقدس اسلام خوب است ولی از مراسم خرافی مانند شب چهارشنبه سوری و سیزده بدر سزاوار است اجتناب شود. (مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج ۱، ص ۱۶۰)

علامه شهید مطهری(ره): برای بعضی از مردم فصل بهار بخش بهار الهام دهنده است، درس است آموزنده است نکته ها و رمزها و حقیقتها در می یابند؛

   اما متأسفانه استفاده بعضی دیگر از افراد از حد استفاده یک حیوان تجاوز نمی کند…آنها در این فصل الهام می گیرند اما نه از این فصل بلکه از صفات و ملکات پلید خودشان الهام می گیرند اما چه چیز الهام می گیرند؟ جنایت و آدمکشی فحشاء و فساد اخلاق شکستن قیود و حدود انسانی …

   به هر حال بهار فصل تجدید حیات و زندگی از سرگرفتن زمین ماست، فصل نشاط و خرمی زمین است…در قرآن از این تجدید حیاتی که برای این موجود رخ می دهد مکرر یاد شده حدود پانزده بار و شاید بیشتر در قرآن کریم به این موضوع اشاره شده ولی به عنوان یک درس یک تعلیم و یک حکمت آموختنی. (بیست گفتار، علامه مرتضی مطهری، ص۲۹۷ و۲۹۸)

آیت الله العظمی صافی گلپایگانی: نوروز از اعیاد اسلامی نیست هر چند در بعضی روایات دستور دعا و غیره وارد شده باشد. (مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج ۵، ص ۶۸)