روایتی از یک انتخاب؛ «اللّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَهُ»

در چهاردهمین روز از خرداد ۱۳۶۸، دو خبر از دو حادثه بزرگ، هر یک به نوعی، ملت ایران را تحت تأثیر خود قرار دادند.

در نخستین ساعات بامدادی این روز انتشار خبر عروج ملکوتی بزرگ مرد تاریخ ایران و جهان اسلام، و رهبری که ایرانیان و مستضعفان جهان از جان عزیزترش می‌داشتند، چنان غم و اندوهی عظیم را بر دل این ملت حاکم ساخت که وصف آن براستی از قدرت قلم بیرون است، اما در پسین ساعات این روز، انتشار خبر انتخاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به ولایت امر و رهبری نظام از سوی مجلس خبرگان، دل‌های ماتم زده‌ی این امت را آرامش بخشید و پرده‌های ظلمانی نگرانی را از هم درید.

همزمان با تشکیل نظام جمهوری اسلامی ایران مسئله رهبری مورد توجه جدی امام راحل و کارگزاران نظام قرار داشت و به همین خاطر از همان ابتدا، موضوع اهمیت مجلس خبرگان در بیانات معمار بزرگ انقلاب به شکل واضح و شفاف مطرح شده بود.

تشکیل مجلس خبرگان، خود به خود، بحث آینده رهبری در نظام اسلامی را مطرح می‌ساخت، اما شرایط و حساسیت ویژه‌ای که در آن زمان وجود داشت(مانند بیماری حضرت امام‌، مسئله جنگ و نوپا بودن نظام) و هر لحظه از سوی دشمنان تهدید می‌شد، خبرگان را بر آن داشت تا با جدیت بیشتری به مسئله رهبری پس از حضرت امام‌ بپردازند و اطمینان و آرامش خاطر بیشتری را در جامعه به وجود آورند.

با توجه به شرایطی که قانون ‌اساسی برای رهبر ذکر کرده بود، که از جمله آن‌ها مرجعیت بود و مراتب علمی و سیاسی و سوابق مبارزاتی و همراهی با امام، تنها کسی که در آن مقطع می‌توانست جانشین امام تصور شود، آقای منتظری بود و تا حدودی نیز این مسئله، در اذهان آحاد جامعه شکل گرفته بود.

البته این تعیین جانشین از سوی خبرگان، با عنوان قائم مقام رهبری صورت نگرفت و نظر واحدی که خبرگان در اجلاسیه فوق العاده آبان ۱۳۶۴ به آن رسیدند، این بود که خبرگان رهبری، در این زمان، ایشان را مصداق منحصر به فرد بخش اول از اصل یکصدوهفتم قانون ‌اساسی می‌دانند که پذیرفته اکثریت قاطع مردم برای رهبری آینده است.

در آن اجلاسیه، بنابراین گذاشته شد که این خبر، علنی بیان نشود، ولی با اصرار علاقه‌مندان به آقای منتظری و زمینه‌سازی برخی مطبوعات، زمزمه‌هایی از سوی برخی اعضای مجلس‌خبرگان، در این باره به گوش رسید و سرانجام این خبر به صورت رسمی اعلا‌م شد. از آن پس، در جمهوری اسلامی ایران، نهادی با عنوان «قائم مقام رهبری» تأسیس شد که بسیاری از تصمیم‌ها از آن طریق گرفته می‌شد، اما روند قضایا شکل دیگری پیدا کرد و به خاطر بروز مسائلی از جمله نفوذ برخی افراد در بیت آقای منتظری، در نهایت امام مجبور به صدور نامه ۶/۱/۶۸ شد و عملا‌ امام ایشان را عزل کردند.

این اتفاق دو ماه قبل از فوت امام صورت گرفت. در این ایام وضعیت جسمی امام در شرایط نامساعدی قرار گرفت و بعد از مدتی ایشان برای انجام معاینات پزشکی در بیمارستان بستری شدند. اخباری که از منابع بیمارستانی در مورد کسالت امام به مقامات بالای نظام انتقال پیدا می‌کرد، امیدوارکننده نبود و به همین خاطر بحث هایی به صورت پراکنده  در مورد آینده نظام بعد از امام مطرح شد.

زمانی که روح خدا به خدا پیوست، دلبستگان به انقلاب اسلامی در داخل و آن سوی مرزها، نه‌ تنها اندوهگین که بشدت نگران هم بودند و دغدغه آینده انقلاب، آنان را مضطرب می‌ساخت لذا برخی از اعضای بلندپایه نظام و مجلس خبرگان مثل آیات خامنه‌ای، هاشمی رفسنجانی، ابراهیم امینی، مشکینی، خلخالی و… در جماران جلسه ای تشکیل دادند و در خصوص شرایط رهبری نظام بعد از فوت حضرت امام گفتگو کردند.

دیری نپایید که مجلس خبرگان رهبری، اولین آزمون سخت و تاریخی خود را با موفقیت پشت ‌سر گذاشت و تنها چند ساعت پس از ارتحال امام(ره)‌ و در شرایطی که بخصوص تحلیلگران خارجی، جدال مسئولان ایران بر سر قدرت را پیش‌بینی می‌کردند، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را برای تداوم بخشیدن به راه امام برگزید. انتخابی که خود امام بیشترین نقش را در آن داشتند، چراکه از مدتی قبل و در چند مناسبت از جمله پس از عزل آقای منتظری، امام، به شایستگی و لیاقت ایشان برای این مسئولیت تصریح کرده بودند.

شهادت عده‌ای از اعضای مجلس خبرگان در این باره، موجب شد ذهنیت اعضا که قبل از این هم نسبت به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مثبت بود، تقویت شود.

پس از این مرحله، اگرچه به لحاظ قانونی، تکلیف رهبری نظام روشن شده بود و آحاد مردم نیز از این انتخاب استقبال کردند و هر روز گروه گروه با حضور در حسینیه امام خمینی با رهبر جدید بیعت می‌کردند، اما ماجرا به اینجا ختم نمی‌شد و رهبر ۵۰ ساله(آن موقع)‌ با موانع و محدودیت‌هایی روبه‌رو بود. موانع و محدودیت‌هایی که پشت ‌سر گذاشتن آنها جز با شرح صدر، درایت و هوشمندی، تقوا و اتکال به خدای بزرگ ممکن نمی‌شد.

شاید مهم‌ترین عامل محدودیت‌ساز برای رهبر جدید انقلاب اسلامی، قرار گرفتن بر مسندی بود که پیش از این، شخصیتی بی‌نظیر و غیر قابل رقابت مثل روح‌الله الموسوی الخمینی آن را عهده‌دار بود؛ رهبری که بزرگ‌ترین رویداد قرن را به وجود آورده بود و نظام ستمشاهی را سرنگون کرده و دو ابرقدرت شرق و غرب را با اندیشه الهی خویش به چالش کشانده بود. آیت‌الله خامنه‌ای در چنین شرایطی سکاندار کشتی انقلاب اسلامی شدند. رهبری جوان که عنوان «آیت‌اللهی» ایشان نیز در ابتدا با احتیاط بکار برده می‌شد.

شرایط کشور نیز تفاوت‌های اساسی کرده بود. جنگ تمام شده بود و دوران سازندگی، آغاز. مطالبات مردم رو به افزایش گذاشته بود، رقابت‌های سیاسی بتدریج وارد مرحله جدیدی می‌شد و فضا را بر روحیه انقلابی و اصالت دادن به ارزش‌های انقلاب تنگ می‌کرد. در سطح منطقه نیز تحولات مهمی در شرف وقوع بود. آری! حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در چنین شرایطی عهده‌دار راهبری انقلاب اسلامی شدند و امروز از آن روزگار حدود دو دهه می‌گذرد و طی این مدت کشور با تدبیر و درایت ایشان اداره شده و اکنون جزو باثبات‌ترین، مقتدرترین، با انگیزه‌ترین و پیشرفته‌ترین کشورهای منطقه به شمار می‌آید.

امروز دیگر نه ‌تنها از آن محدودیت‌ها تقریبا اثری نیست، بلکه به اعتراف همه، حتی جریا‌ن‌های سیاسی منتقد، آیت‌الله خامنه‌ای رهبر بلامنازع و بی‌بدیل انقلاب است و این تحقق همان وعده الهی در آیه ۱۲۴ سوره انعام است که «اللّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَهُ…؛ تنها خداوند می‌داند که مسئولیت رسالت دین خویش را به عهده چه کسانی قرار دهد».

حاج سید احمد خمینی(ره): «حضرت امام بارها از جناب عالی به عنوان مجتهدی مسلم و بهترین فرد برای رهبری نام بردند. انتخاب شایسته و بسیار خداپسندانه حضرتعالی، باعث شادی تمام دوستداران اسلام و انقلاب اسلامی در جهان گردید».

آیت الله بهاءالدینی(ره): «از همان زمان، رهبری را در آقای خامنه‌ای می‌دیدم؛ چرا که ایشان ذخیره الهی برای بعد از امام بوده است. باید او را در اهدافش یاری کنیم؛ بعد از امام خمینی اگر بشود به کسی اعتماد کرد به این سید است، البته هیچ کس حاج آقا روح الله نمی شود، ولی آقا سیدعلی خامنه ای حقیقت ولایت فقیه هستند و رهبر از همه به امام نزدیکتر است».

آیت الله علی مشکینی(ره): «بر همه مسلمین جهان اعم از سنی و شیعه و بویژه روحانیت محترم و علماء عظام فریقین ایدهم الله تعالی، و بر همه کسانیکه علاقه به دوام انقلاب اسلامی ایران و نفوذ و گسترش اسلام در جهان دارند واجب موکد شرعی و عقلی است معظم له را به فقاهت و ولایت امر مسلمین بشناسند و بپذیرند.

آیت الله فاضل لنکرانی(ره): «در مورد مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای(دامت برکاته) اشعار می دارد که مقام شامخ علمی و اجتهاد و فقاهت معظم له جای هیچگونه تردیدی نیست. اینجانب با توجه به سابقه آشنایی دیرین با ایشان و اطلاع از مراتب تحصیلی اذعان به اجتهاد وی دارم، تصریح امام عظیم الشان در موارد متعدده به صلاحیت و شایستگی رهبری حضرت آیت الله خامنه ای، دلیل عمده بر مقام اجتهاد معظم له می باشد.

حضرت آیت الله مهدوی کنی: «این الهامی بود از الهامات الهی و هدایتی بود از هدایت معنوی روح حضرت امام رضوان الله علیه که هنوز این ملت را رها نکرده و این رحمتی بود از طرف خداوند که در کوران این مصیبت جانکاه، با تعیین آیت الله خامنه ای که از یاران صدیق امام و از یاران خوشنام و خوش سابقه بوده و مجتهد و عادل است، به عنوان رهبری نظام جمهوری اسلامی ایران، آرامشی توام با اعتماد و اطمینان بر کشور و امت فداکار حاکم گردید.

منابع:

پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی سید علی خامنه ای(دامت برکاته)

ویژه نامه رهبران شیعه