برخی مناسبت‌های فراموش شده در گیلان احیا شده و به نحو بهتری در حال اجراست

گفتگو با آیت الله دکتر رضا رمضانی، نماینده مردم گیلان در مجلس خبرگان رهبری:

گیل شورا: لطفاً در خصوص ماهیت تبلیغ و جایگاه آن در عصر کنونی نکات مورد نظرتان را بیان بفرمایید.

تبلیغ به معنای رساندن پیام به مخاطب است. در ابتدا خیلی مهم است که پیام خوب شناخته شود، به شیوه‌های انتقال پیام توجه شود و مخاطب نیز شناخته شود؛ اگر همه این‌ موارد انجام شود مُبَلّغ در کار خود توفیق پیدا خواهد کرد. مهم این است که انسان بتواند با توجه به مجموعه شرایطی که در عرصه تبلیغ با آن رو به رو ست، پیام را به صورت شفاف به قلب مخاطب برساند. پیامبران سمت تبلیغی داشتند؛ یک مبلغ اسلام در ابتدا باید پیام را به صورت جامع، دقیق و عمیق دریافت کند. تلقی برخی نسبت به اسلام جامع نیست، برداشت برخی نیز اگر جامع باشد دقیق نیست و در بعضی اوقات ممکن است که شناخت این دو مشخصه را داشته باشد ولی عمیق نباشد. لذا باید مجموعه این شرایط جمع شود تا کار تبلیغی به صورت صحیح انجام شود. مواقعی دیده می‌شود که فقط به جنبه‌های فردی اشاره می‌شود و از جنبه‌های اجتماعی غافل می‌مانند و تنها بر جنبه‌های ظاهری تاکید می‌کنند و از جنبه‌های باطنی غافل می‌مانند؛ در واقع اسلام به لحاظ محتوا دارای برتری است. امروزه در داخل کشور و خصوصاً در خارج کشور عرصه تبلیغ عرصه بسیار مهمی است و باید یک مبلغ هنر پیام‌رسانی را به خوبی بداند. البته داخل و خارج از کشور شرایط خاص خود را دارند. وقتی در یک جمع مخاطبان متدین هستید نحوه سخن گفتن با آن‌ها متفاوت از سخن گفتن در یک جمع با مخاطبان سکولار و یا مخاطبان لائیک می‌باشد. اگر مبلّغ پیام را به درستی دریافت کند و خود مبلغ ویژگی‌های لازم را داشته باشد یعنی عالم بزمانه باشد، شرایط را در نظر بگیرد و مجموعه مسائلی که در اصل پیام است مورد توجه قرار دهد، می‌تواند در عرصه تبلیغات در داخل و خارج از کشور موفق باشد.

گیل شورا: تبلیغات را در ایام الله انقلاب اسلامی نظیر روزجهانی قدس، ۱۳ آبان، ۲۲بهمن و… چگونه ارزیابی می کنید؟

به نظر بنده ما باید ابتدا به ایام الله که در قرآن مجید آمده توجه داشته باشیم ایامی همچون مبعث رسول اکرم(ص)، عید غدیر، عید فطر و اعیاد دیگر مثل ولادت و شهادت ائمه معصومین(ع)؛ همه روزها جزو ایام الله است. اگر ما بتوانیم مجموعه اهدافی که در آن ایام الله لحاظ می‌شود مثل راز بعثت انبیاء را به درستی بشناسیم و به شیوه‌های القا توجه داشته باشیم، می‌ توان به خوبی از آن ایام الله استفاده کنیم. البته استفاده از آن ایام الله هم مبتنی بر شرایطی است که در آنها مطرح است. آنچه که در نظام اسلامی درباره ایام الله مطرح است به نوعی شعاع همان ایام الله است. یعنی شما وقتی روز رای‌دهی به جمهوری اسلامی را بخواهید به عنوان ایام الله بشناسید و معرفی کنید و اینکه اسلام در مقطعی می‌آید در عرصه اجتماعی و سیاسی به منصه ظهور می‌رسد، این در حقیقت تحقق آن مبعثی است که رسول اکرم(ص) و یا ائمه معصومین (ع) برای آن آمده‌اند. یا روز پیروزی انقلابی که در ایران رخ داده است انقلابی که ارکان خاص خودش را داشته و یک نمونه و یک الگوی جدیدی را ارائه می‌دهد، می‌تواند از ایام الله باشد. ایام دفاع مقدس نیز به همین گونه است. دو نوع پندار وجود دارد اول اینکه اسلام برنامه سیاسی و حکومتی در عرصه اجتماعی ندارد و نمی‌تواند ورود کند دوم اینکه اگر هم این برنامه را داشته باشد در حد پُست مدرنیته نمی‌تواند ایفای نقش نماید. حضرت امام(ره) با هر دو پندار مبارزه کرد؛ اول معتقد بودند که اسلام برنامه دارد و اگر به فقه خوب نگاه کنیم فلسفه عملی زندگی انسان‌ها و حکومت است و به دنبال آن می‌فرمودند که در عرصه پست مدرنیته هم می‌توان این برنامه را ارائه داد. اما پاسخ سوال شما، امروز در کشور کار مهمی با ادبیات و گفتمان ویژه خود انجام می شود که در حقیقت بشر در طول چندین قرن گذشته با چنین ادبیاتی مواجه نبوده است. برگزاری مناسبت های انقلاب اسلامی در همه بخش ها، چه در بخش محتوا و چه در بخش قالب حرف هایی برای گفتن داشته است. این کار بزرگ یک نوع حرکت، تحول و یک الگوی جدید بوده است. ما در جشن ۵۰ ساله مرکز اسلامی هامبورگ خیلی ها را برای سخنرانی دعوت کردیم که یکی از آنها شخصی به نام «اشتاین باخ» که شخص منتقدی هست، بود. وی معمولاً در هر زمینه اگر نقدی داشته باشد مطرح می‌کند. ایشان در مراسم گفت «قبل از انقلاب بحث مذاکره و یا صحبت کردن با ایران معنا نداشت، ایران تابع محض بود و حرفی برای گفتن نداشت و هر آنچه به آن دیکته می‌کردند عملی می‌کرد اما پس از پیروزی انقلاب، ایران در همه زمینه حرف برای گفتن دارد. ما باید این شرایط جدید را بفهمیم و درک کنیم» البته او بعد یک نکته هم گفت که آن‌ها (ایرانی‌ها) هم باید شرایط ما را درک کنند. اما نکته‌ای که در حرف ایشان بود این است که شرایط امروز ایران اسلامی با شرایط قبل از انقلاب کاملاً فرق می‌کند. برای آنکه ما این موفقیت بزرگ را به نسل امروز ارائه دهیم باید از ابزارهای مختلف استفاده کنیم. حتی ابزارهایی مثل فیلم و نمایشگاه‌های تجسمی و… بهره ببریم. هنرهای تجسمی در انتقال مفاهیم بسیار تاثیرگذار است.

گیل شورا: به نظر جنابعالی فتنه چیست و چگونه ایجاد می‌شود و راه مقابله با آن چیست؟

در این زمینه بحث های زیادی مطرح است؛ مثلا در بحث قرآنی، فتنه یک نوع آزمون در عرصه‌های مختلف از انسان است و ممکن است به نام کفر و یا نفاق جلوه کند. حتی قرآن کریم وقتی که بحث فرزند را برای انسان مطرح می‌کند می‌گوید اولاد شما برای شما فتنه هستند یعنی یک نوع آزمون هستند. قرآن مجید وقتی به فتنه در عرصه اجتماعی و دشمن‌شناسی می‌پردازد آن را اشد من القتل می‌داند چون فتنه یک جریان پیچیده و مرموزی است که در حقیقت در بعضی از شرایط با واژه‌های درست همراه می‌شود. شما ویژگی عصر استعمار فرا‌نو را ببینید، در استعمار فرانو همه واژه‌ها زیبا و زیبنده هستند مثل آزادی، عقلانیت و کرامت انسان؛ و البته همه این‌ها مطرح هستند ولی با ویژگی‌هایی که خود آن‌ها ذکر می‌کنند و ایهام و ابهامی که در آن ها وجود دارد. در همین عرصه، غرب خیلی دقیق با یک بسته فرهنگی در خارج از کشور و یا داخل کشور خودشان ورود می‌کند. جامعه خودشان را سکولار تربیت می‌دهند و چه بسا لائیک. یک ورود دقیق که با یک پژوهش عمیق همراه است. اولین حرفی که زدند این بود که ما باید انسان را محور قرار دهیم لذا بحث اومانیسم (انسان گرایی) را مطرح کردند. همین که بحث اومانیسم مطرح شد دین و در راس آن خدا از زندگی انسان کنار زده شد. به دنبال آن هم بحث راسیونالیسم (عقل مداری)، بحث لیبرالیسم (آزادی خواهی) و کم کم بحث‌های دیگر پا به میدان گذاشت. در اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز که در ۳۰ ماده تدوین شده بر اساس همین پایه نوشته شده است. در غرب دین خیلی خیلی کم‌رنگ دیده می‌شود فقط در مورد آزادی مذهب یک اشاره کلی به ‌آن شده است اما کدام مذهب؟ کدام دین؟ بسیاری از واژه‌های آن‌ها مبهم است.

باید اشاره کنم که انقلاب اسلامی ایران سه رکن دارد؛ انقلاب، رهبری و مردم؛ که در هر بخشی حرف‌های جدیدی برای گفتن دارد. این اسلام یک اسلام ناب و جامع است. اسلامی است که وقتی در حوزه‌های فردی ورود می‌کند واقعاً انسان را می‌سازد، تربیت می‌کند و به حقیقت ایمان می‌رساند و وقتی در عرصه اجتماعی ورود می‌کند دنبال یک جامعه امن است. از همان ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی فتنه شروع شد با وقایعی که مردم را در آزمون‌های مختلف قرار می داد. مثل جنگ تحمیلی که ما از آن به هشت سال دفاع مقدس تعبیر می‌کنیم و یا ترور شخصیت‌های انقلاب. گاهی نیز قبل از ترور فیزیکی، ترور شخصیتی می‌کردند؛ شخصیت‌هایی مثل شهید مطهری، شهید بهشتی و یا شهید مفتح را اول ترور شخصیت و شهید می ‌کردند. این فتنه ها از اول انقلاب بود و در هر دوره‌ای دشمنان نظام با توجه به پژوهش‌هایشان، فتنه جدیدی را به وجود ‌آوردند. پس از پیروزی انقلاب، رئیس جمهور آمریکا رئیس سازمان سیا را برکنار می‌کند و می‌گوید: شما چطور همه چیز را می‌دانستید و از مسائل ریز خبر داشتید ولی نتوانستید پیروزی انقلاب اسلامی را پیش‌بینی  کنید؟ آنها تصور می کردند که حکومت پهلوی حداقل ۱۰ سال دیگر به حکومت خود ادامه خواهد داد. یعنی اصلاً پیش‌بینی پیروزی انقلاب اسلامی را نمی‌کردند. عده‌ای هم مثل آقای بازرگان تفکر رفرمیسم را مطرح می‌کردند. رفرمیسم یعنی یک حرکت تدریجی. خیلی‌ها انقلاب را نمی‌پذیرفتند ولی چون سیستم فاسد بود باید این انقلاب صورت می‌گرفت تا این رژیم از بین ببرد. در فتنه ۸۸ نیز دشمنان نظام با کد تقلب ورود کردند و جامعه ما را با چالش‌های مختلف مواجه ساختند؛ چالش‌های فکری، چالش‌های اجرایی و… آنها در بخش های مختلف برنامه ریزی کرده بودند. چند سال کار و برنامه ریزی و هزینه کردند تا چنین پروژه‌ای را طراحی کنند؛ باید روی این فتنه مطالعه شود. آن‌ها می‌خواستند ساختار و محتوای نظام را با چالش جدی مواجه کنند؛ آنچه را که آن‌ها دنبال می‌کردند قطعاً براندازی نظام بود. در واقع فتنه گران از ابتدای انقلاب در صدد این طرح بودند چون بعضی‌ها به غیر از براندازی به امر دیگری راضی نیستند. دشمنان نظام در فتنه ۸۸ از فضا و شخصیت‌های داخلی بهره بسیاری برد و البته نتوانستند تحلیل دقیقی از مسائل داشته باشند و آن را مدیریت کنند. به نظر بنده در فتنه ۸۸، مدیریت در راس نظام یعنی جریان ولایت فقیه و شخص مقام معظم رهبری، قدرت و توان مدیریتی خود را نشان داد. در واقع رهبر معظم انقلاب این فتنه را مدیریت کردند. خنثی کردن فتنه، یک نظام فکری قوی و قَدَر لازم دارد که معظم له از آن نظام فکری برخوردار بودند و فتنه را مدیریت کردند.

به هر حال در انقلاب اسلامی دیدگاه‌های مختلف وجود دارد. افرادی کاندید شدند، شورای نگهبان به وظیفه قانونی خود عمل کرد و صلاحیت‌ها را بررسی نمود، چند نفر را برای انتخابات ریاست جمهوری معرفی کرد. انتخابات انجام شد که متاسفانه از زمان آغاز شمارش آرا تا اعلام نتیجه انتخابات اتفاقاتی افتاد و نسبت‌هایی که برخی مطرح کرده بودند باعث شد که جامعه به نحوی ملتهب شود. به نظر بنده سخنرانی مقام معظم رهبری در نماز جمعه باید فصل الخطاب می‌بود. هر چیزی که تا آن زمان گذشته به نحوی قابل گذشت است ولی آنچه را که بعد از سخنرانی نماز جمعه مقام معظم رهبری اتفاق افتاد نیاز به پیگیری جدی دارد. نظام ما مبتنی بر قانون است و باید قانون‌مداری را به عنوان یک اصل مورد توجه قرار دهیم. مقام معظم رهبری نیز از همین کد استفاده کردند و اعلام کردند که قانون باید رعایت شود و ما نمی‌توانیم به این شکل و به صراحت جریان تقلب را به این نظام نسبت دهیم. حضرت آقا فرموده بودند: حالا ۱۰۰ هزار، ۲۰۰ هزار، ۳۰۰ هزار تا ۵۰۰ هزار رای ولی اینکه ۱۰ میلیون، ۱۱ میلیون یا ۱۲ میلیون رای تقلب شده باشد اصلاً قابل قبول نیست.

شاید خیلی‌ها هم بعدها این حرف را پذیرفته باشند که مثلاً تقلب آن هم به این شکل و با این کمیت یک امر محالی است. لذا با این مدیریت و از سوی دیگر آن بصیرت و آگاهی که خود مردم نسبت به جریان انقلاب داشتند و خصوصاً پشتیبانی که از امر ولایت صورت گرفته، نسخه فتنه ۸۸ پیچیده شد. حضرت امام(ره) جمله‌ای فرموده بودند: «پشتیبان ولایت فقیه باشید تا به مملکت شما آسیبی نرسد» و الحمدالله این سخن به عنوان یک اصل برای مردم ما پذیرفته شده است. گرچه خیلی‌ها تلاش می‌کردند تا خدشه‌ای به این ارتباط وارد کنند اما با بصیرت و آگاهی که مردم داشتند و با برپایی راهپیمایی ۹ دی توانستیم این دوره را با نیکی سپری کنیم و امروز استکبار دنیا با استحکام و اقتدار نظام مقدس جمهوری اسلامی مواجه است.

گیل شورا: حضور مردم گیلان در مناسبت‌های انقلاب اسلامی را چگونه ارزیابی می‌ کنید و شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان تا چه اندازه توانسته است برای زمینه سازی حضور مردم موفق عمل کند؟

با توجه به آنچه که بنده به خاطر عدم حضور در استان، با مراجعه به خبرگزاری ها، وبسایت‌ها و پیگیری اخبار رصد می‌کنم، باید بیان کنم که یک سری مناسبت‌ها در گیلان احیا شده و به شکل بهتری نسبت به گذشته در حال اجرا است و خوشبختانه هرچه جلوتر می‌رویم حضور مردم بیشتر می‌شود. این نشان‌دهنده پشتیبانی خوب دستگاه‌ها و متولیان امر است و هماهنگی‌هایی که خیلی خوب صورت می‌گیرد. در واقع تلاش شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی گیلان است که این هماهنگی خوب صورت  می گیرد و مناسبت های انقلاب اسلامی به شکل مناسبی برگزار می گردد. برای بنده خیلی جالب است؛ مثلا در گذشته مراسم ما در مناسبت هایی همچون بزرگداشت شهدای ۷ تیر و یا شهید رجایی و باهنر خیلی مناسب و در شان نبود اما در این چند سال اخیر احساس می‌کنم که اهمیت این مناسبت ها در گیلان پررنگ شده است. به نظر می‌رسد که باز هم باید تلاش بیشتری صورت پذیرد و دستاوردها و پیامدهای این مراسم مستند شود. در بررسی عملکرد شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی گیلان باید یک پژوهش میدانی انجام شود تا به صورت نموداری مشخص کنیم که با کارهای انجام شده چقدر به کمیت کار و تا چه حد نیز به کیفیت بها داده شده و حضور مردم چگونه بوده است و البته باید این کار نموداری و پژوهشی زمینه‌ای باشد برای رشد کمی و کیفی در مقاطع بعد.

گیل شورا: خلاقیت و نوآوری شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی گیلان در برگزاری مراسم، دعوت سخنران و… چگونه ارزیابی می کنید؟

یکی از ویژگی‌های یک مدیر خوب خلاقیت است و دیگری ویژگی‌های فردی مثل پشتکار و تحمل مخالف. به هر حال وقتی آدم بخواهد در چنین مجموعه‌هایی کار کند موافق و مخالف نیز خواهد داشت. در یک مجموعه مدیری می‌تواند موفق باشد که خلاقیت خوبی داشته باشد و این خلاقیت در همه زمینه‌ها و در همه جا صدق می‌کند. عملکرد شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی گیلان در این سالها مشخص است، چهار سال متوالی به عنوان شورای نمونه انتخاب شده و این خبر خیلی خوبی برای ما است و ما دعاگوی دوستان حاضر در این مجموعه که بسیار زحمت می‌کشند هستیم. به آقای اشجری که یک روحانی جوان، فعال و پرتلاش در این زمینه هستند تبریک می‌گوییم و برای ایشان آرزوی توفیق روزافزون داریم. قطغاً اگر در نظام ما کارها به صورت کلیشه‌ای صورت بگیرد و بی‌روح باشد و این خلاقیت‌ها وجود نداشته باشد پاسخ‌گو نخواهد بود. لازمه داشتن رشد کمی و کیفی وجود خلاقیت در همه عرصه‌هاست. یک امام جمعه هم اگر بخواهد موفق باشد باید خلاقیت داشته باشد خصوصاً در عرصه‌های تربیتی و دینی. امروز حجت بر ما تمام شده است چون ما در قبل از پیروزی انقلاب اصلاً فضایی نداشتیم اما امروز به برکت انقلاب اسلامی، همه میدان‌ها را به دست گرفته ایم و حالا که چنین فضایی فراهم شده ما باید به روز باشیم. این به روز بودن در هر بخشی تعریف خاص خود را دارد. افرادی که در سمت های مختلف کشور به خدمت گرفته می شوند باید خلاق باشند و این خلاقیت باید در همه زمینه‌ها اتفاق بیفتد. امیدواریم اتفاقات خوبی که در گیلان به واسطه شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی رخ داده است در این‌جا متوقف نشود و در آینده شاهد رشد بیشتری باشیم.